Vải thun dệt kim là gì ?

1. Khái niệm cơ bản: Vải thun dệt kim là gì?

Vải thun dệt kim là loại vải được sản xuất bằng cách dệt kim – tức là dùng kim móc các vòng sợi với nhau, tạo thành cấu trúc vải co giãn, mềm mại, linh hoạt. Trong tiếng Anh, loại vải này được gọi là knitted fabric, còn “vải thun” là cách gọi thông dụng tại Việt Nam để chỉ các loại vải có tính co giãn tốt, thường dùng trong may mặc.

Vải thun dệt kim không giống vải dệt thoi (woven fabric). Trong khi vải dệt thoi được dệt bằng cách đan sợi ngang và sợi dọc theo góc vuông, thì vải dệt kim chỉ cần một sợi hoặc nhiều sợi được móc thành các vòng (loop) liên tục. Chính sự khác biệt trong cấu trúc này tạo nên tính chất đặc biệt của vải dệt kim: co giãn, đàn hồi, nhẹ, thoáng khí và mềm mại.

2. Cấu trúc và nguyên lý dệt kim

Có hai kiểu dệt kim chính:

• Dệt kim ngang (weft knitting): Là kiểu dệt thông dụng nhất cho vải thun. Chỉ cần một sợi chỉ duy nhất được móc vòng liên tục theo chiều ngang. Ưu điểm là sản xuất nhanh, vải mềm, co giãn tốt. Tuy nhiên dễ bị tuột chỉ nếu sợi bị đứt.
• Dệt kim dọc (warp knitting): Sử dụng nhiều sợi song song, móc vòng theo chiều dọc. Loại vải này bền hơn, ít bị tuột chỉ, thích hợp cho ngành công nghiệp may mặc chuyên dụng, như đồ thể thao, đồ lót, vải kỹ thuật.

Về cấu trúc, mỗi vòng sợi trong vải dệt kim tạo thành một “loop”, móc nối với vòng bên trên và bên cạnh. Khi kéo giãn, các vòng này có thể co dãn hoặc xê dịch nhẹ, tạo ra sự linh hoạt đáng kể mà vải dệt thoi không có.

3. Các loại vải thun dệt kim phổ biến

a. Phân theo thành phần sợi:

• Cotton (100%): Vải thun từ sợi bông thiên nhiên, mềm, thấm hút mồ hôi tốt. Tuy nhiên, độ co giãn không cao bằng các loại pha sợi khác.
• Thun cotton 65/35 (CVC): 65% cotton + 35% polyester. Có độ bền, ít nhăn, co giãn vừa phải.
• Thun PE (100% polyester): Độ bền cao, ít nhăn, nhưng thấm hút mồ hôi kém, dễ nóng.
• Thun lạnh (Polyester + Spandex/Nylon): Bề mặt mịn, mát lạnh, có độ bóng nhẹ, thường dùng làm đồ thể thao, đồ ôm sát.
• Thun rayon (Viscose): Dạng sợi nhân tạo từ cellulose, mềm, mịn, mát, rũ đẹp nhưng dễ nhăn.
• Thun spandex (hay còn gọi là thun 4 chiều): Co giãn cực tốt, độ ôm cao, đàn hồi mạnh, rất được ưa chuộng trong thời trang thể thao và đồ lót.

b. Phân theo kiểu dệt:

• Single jersey: Dệt kim đơn, chỉ có một mặt chính. Mặt phải và trái khác nhau. Thường thấy trong áo thun, váy đơn giản.
• Double jersey (interlock): Dệt kim kép, hai mặt giống nhau, dày hơn, chắc chắn hơn, ít bị cuộn mép.
• Rib knit: Dệt gân (2×2, 1×1…), có đường gân nổi. Rất co giãn theo chiều ngang. Dùng làm cổ áo, bo tay, viền váy.
• Pique knit: Dệt tổ ong, bề mặt nổi hình lưới nhỏ, thường dùng trong áo polo.
• Fleece knit: Dệt vải nỉ, bề mặt trong được chải lông mịn, giữ nhiệt tốt. Dùng cho áo khoác, hoodie, đồ thu đông.

4. Ưu điểm nổi bật của vải thun dệt kim

✔ Co giãn tuyệt vời

Đây là đặc điểm nổi bật nhất. Vải dệt kim có thể co giãn 2 chiều hoặc 4 chiều, giúp người mặc thoải mái, vận động linh hoạt. Đặc biệt là các loại có pha spandex hoặc elastane.

✔ Mềm mại và nhẹ

Do cấu trúc vòng sợi, bề mặt vải rất mềm, không gây kích ứng da, thích hợp cho trẻ em, người lớn tuổi và người có làn da nhạy cảm.

✔ Thoáng khí, thấm hút tốt

Đa số vải thun cotton hoặc rayon có khả năng thấm hút mồ hôi, thoáng khí, phù hợp với khí hậu nóng ẩm như ở Việt Nam.

✔ Dễ bảo quản, dễ giặt ủi

Vải thun ít nhăn, dễ giặt, nhanh khô. Nhiều loại có thể giặt máy thoải mái, không cần ủi.

✔ Ứng dụng rộng rãi

Từ áo thun, váy đầm, đồ ngủ, đồ thể thao, đồ lót, đến trang phục thời trang cao cấp – vải thun dệt kim xuất hiện ở mọi nơi.

5. Nhược điểm của vải thun dệt kim

• Dễ bị giãn nếu giặt sai cách: Các loại cotton 100% hoặc vải kém chất lượng có thể giãn lỏng sau vài lần giặt.
• Dễ bị tuột chỉ (kiểu dệt kim ngang): Nếu một vòng bị đứt, các vòng khác có thể bị kéo theo.
• Mặt vải dễ xù lông (với vải pha PE nhiều): Gây cảm giác cũ nhanh, mất thẩm mỹ.
• Hấp thụ mùi mồ hôi nếu chất lượng kém: Đặc biệt là thun PE giá rẻ, dễ bị bí mùi.

6. Ứng dụng thực tế

Ứng dụng	Loại vải thun dệt kim phù hợp	Đặc điểm nổi bật
Áo thun	Cotton, CVC, single jersey	Mềm, thoáng, co giãn tốt
Áo polo	Pique knit	Mặt vải đẹp, định hình form tốt
Đồ thể thao	Spandex, thun lạnh, interlock	Co giãn 4 chiều, hút ẩm nhanh
Đồ lót	Rib knit, rayon + spandex	Mềm, nhẹ, co giãn ôm sát
Hoodie, áo khoác	Fleece knit, dệt nỉ	Ấm áp, mềm mịn, giữ nhiệt
Váy ôm, đầm body	Rayon + spandex, interlock	Rũ đẹp, ôm dáng, không nhăn
Đồ trẻ em	Cotton 100%, dệt kim đơn	Mềm mại, không gây kích ứng

7. Phân biệt vải dệt kim và dệt thoi

Tiêu chí	Vải dệt kim (Knitted)	Vải dệt thoi (Woven)
Cấu trúc	Móc vòng liên tục	Sợi ngang và dọc giao nhau
Độ co giãn	Tốt	Kém
Mềm mại	Rất mềm	Tùy loại
Độ bền	Ít bền hơn (tùy loại)	Bền hơn
Ứng dụng	Quần áo co giãn, đồ thể thao	Áo sơ mi, quần tây, váy công sở
Tính định hình	Không tốt	Định hình form tốt

8. Cách bảo quản vải thun dệt kim

• Giặt nhẹ: Nên giặt tay hoặc giặt máy ở chế độ nhẹ để tránh giãn sợi.
• Không vắt quá mạnh: Vải dệt kim dễ biến dạng nếu bị vắt, vặn quá mức.
• Phơi ngang, tránh treo: Giúp giữ form dáng, tránh kéo dài áo.
• Ủi ở nhiệt độ thấp: Đặc biệt với các loại vải có polyester hoặc spandex.
• Tránh ánh nắng trực tiếp: Phơi nơi thoáng mát, tránh làm vải bị bạc màu.

9. Xu hướng và đổi mới trong ngành vải thun dệt kim

• Vải thun tái chế (Recycled knitted fabrics): Sản xuất từ sợi PET tái chế, thân thiện với môi trường.
• Vải thun kháng khuẩn, khử mùi: Pha thêm sợi bạc (Ag+), nano bạc hoặc sợi tre, phù hợp cho người vận động nhiều.
• Vải thun làm mát (Cooling technology): Có khả năng hạ nhiệt cơ thể khi vận động, rất được ưa chuộng trong thời trang thể thao.
• Vải thông minh (Smart textiles): Dệt kim tích hợp cảm biến, đo nhịp tim, nhiệt độ, đang được nghiên cứu và ứng dụng trong y tế và thể thao cao cấp.

10. Kết luận

Vải thun dệt kim là một trong những loại vải phổ biến và linh hoạt nhất hiện nay. Với cấu trúc đặc biệt cho phép co giãn, thoáng khí và mềm mại, nó phù hợp với đủ mọi loại trang phục – từ bình dân đến cao cấp, từ thường ngày đến thể thao chuyên dụng.

Tuy có một vài hạn chế như dễ giãn, dễ xù lông nếu không bảo quản đúng cách, nhưng nhờ cải tiến công nghệ dệt và nguyên liệu, vải thun dệt kim ngày càng trở nên hoàn thiện, đa dạng và được ưa chuộng hơn bao giờ hết.